Loài dơi được biết đến là loài thú có số lượng nhiều thứ hai trong lớp thú. Tên gọi của chúng bắt đầu từ Hy Lạp, khi người ta ghép từ hai chữ “bàn tay” và “cánh” khi mô tả về loài thú này. Dơi là một loài có rất nhiều điểm thú vị mà có thể bạn chưa hề nghĩ đến, hãy cùng mình tìm hiểu nhé.
Đặc điểm của loài dơi
Tuy thích bay lượn nhưng dơi là loài có tập tính thích sống bầy đàn, thường chia thành những nhóm nhỏ, khoảng chừng 20 con. Nhờ những sự khác biệt trong âm thanh mà chúng có thể nhận ra những cá thể trong nhóm của mình, và có thể tìm cách trở về nơi sinh sống. Thức ăn chủ yếu của dơi là côn trùng, những loài này chiếm tới 70% tổng số lượng. Một số loài còn lại thì ăn hoa quả, có loài thì ăn thịt.
Dơi rất đa dạng chủng loại, loài nhỏ nhất là dơi mũi lợn Kitti khi chỉ dài tối đa 33mm nặng chưa tới 3 gram, loài lớn nhất là dơi quả đầu vàng lớn, khi sải cánh có thể dài tới 1,5m và nặng lên tới 1,2kg.
Cấu tạo hai chi trước của dơi gần giống như của con người, các ngón tay được nối với nhau từ những màng da không có lông và kết hợp với nhau tạo thành một đôi cánh. Đây cũng là loại động vật có vú duy nhất có thể bay lượn được. Trong thời gian không hoạt động chúng sẽ đậu trên cây hoặc trong các hang động.
Phân loại các loài dơi phổ biến hiện nay
Dơi có rất nhiều lại nhưng để phân loại theo cách truyền thống cơ bản nhất thì dơi có 2 loại chính
Những loài dơi lớn thuộc phân bộ Megachiroptera
Đây là bộ gồm những cá thể dơi lớn của thế giới, với cân nặng có thể lên tới 1,5kg dài tới 1,7cm. Tuy nhiên không phải tất cả loài này đều có thân hình to lớn, tuy nhiên đa phần đền không quá nhỏ bé.
Chúng có những điều chỉnh khác với những loài khác ở nhịp tim có thể lên tới 700 nhịp/ phút, thể tích phổi cũng lớn hơn, sự tiêu thụ oxy cũng nhanh hơn. Đa số loài dơi lớn đã tuyệt chủng khá nhiều, ngày nay số lượng lớn như:
- Dơi quạ Livingston sống Ấn Độ Dương
- Dơi quạ Aru là một loài sống chủ yếu ở quần đảo Aru thuộc Indonesia.
- Dơi đeo kính sống nhiều ở nước Úc, có đặc điểm hai đôi mắt có viền như đeo một chiếc kính, toàn thân đen tuyền.
- Dơi quạ Mariana sống nhiều ở vùng Caroline, với màu sắc chuyển từ đen sang nâu, lông thì màu xám.
- Dơi quạ râu quai nét đen, một loài sống nhiều ở các quần đảo thuộc Indonesia. Với kích thước rất to, toàn bộ thân hình một màu đen tuyền.
Những loài dơi này cũng đang có nguy cơ tuyệt chủng, chủ yếu do môi trường sống bị huỷ hoại. Chúng thích sống về đêm hoặc lúc bình minh hay hoàng hôn, một số loài thì vẫn thích sống vào ban ngày.
Những loài dơi nhỏ thuộc bộ Microchiroptera
Những loài dơi nhỏ thì định vị bằng sóng âm còn loài lớn thì không. Phân bộ nhỏ thì trung bình chiều dài khoảng 4-16cm. Những đặc điểm sinh trưởng của dơi nhỏ dường như cũng khá giống với phân loại có kích thước lớn hơn.
Tuy nhiên đa dạng về các loại trong phân bộ dơi này.
- Dơi bao : là loài dơi có kích thước dường như nhỏ nhất có chiều dài chỉ giao động từ 3-10cm. Màu sắc thân nâu hoặc xám, đuôi ngắn và tuyến hình túi trên cánh của mình
- Dơi muỗi: vì đặc tính chỉ thích ăn tất cả những loài côn trùng đặc biệt là muỗi. Kích thước cũng khá nhỏ, bề ngoài lông màu xám nâu.
- Dơi lá mũi hay còn gọi là dơi móng ngựa, chúng sống nhiều ở những khu vực nhiệt đới hoặc cận nhiệt đới. Nặng khoảng 4-28 gram, và có thể dài toàn thân lên tới 110mm. Có chiếc mũi lớn nhìn như móng ngựa, tuy nhiên tuổi thọ khá ngắn so với những loài khác chỉ khoảng 7 năm.
- Dơi ma: là loài có màu xám trắng, hoặc trắng đặc trưng, chủ yếu ăn côn trùng hoặc động vật không có xương sống.
- Dơi mũi lá: là loài có thân hình màu xám lông chuột hoặc nâu, có hai tai nhìn như một chiếc lá.
Điều đặc biệt trong sinh sản của loài dơi
Chúng sinh sản khá chậm và mức sinh cũng khá thấp. Đa số trong một lần mang thai chỉ sinh một cá thể dơi con, một thai kì thì cần tới 4- 6 tháng, cũng vì thế số lượng của loài sinh vật này đang có xu hướng giảm dần.
Những chú dơi con phát triển rất nhanh, nên dơi mẹ dường như không thể mang theo chúng mỗi lần di chuyển một cách đầy đủ, cũng vì vậy dơi con rất hay bị rơi xuống đất và không được chăm sóc. Mặc dù khả năng bay là bẩm sinh, nhưng những cá thể con mới sinh ra lại chưa có thể bay do đôi cánh còn quá nhỏ chưa đủ cứng cáp.
Mất khoảng 6 cho đến 8 tuần thì mới có thể bay được với những loài dơi nhỏ, và tới 4 tháng nếu là những loài dơi lớn. Những chú dơi trưởng thành sau khoảng 2 năm tuổi. Nhưng ngày nay, số lượng dơi cũng không còn nhiều như trước kia vì nhiều yếu tố khiến chúng bị giảm sút số lượng và những cá thể dơi nhỏ dường như được sinh ra khá ít.
Khám phá những sự thật rất thú vị về loài dơi
Dơi là một loài thú có rất nhiều điểm thú vị mà con người chưa biết đến, hôm nay cùng mình khám phá nha.
Những điều thú vị về thính giác và thị giác của dơi
Dơi phát ra những âm thanh với tần số khoảng 50.000-70.000 Hz, đây còn gọi là siêu âm vì những âm thanh này có tần số cao hơn tần số tối đa mà con người có thể nghe thấy được. Cũng vì thế, chúng tiếp nhận được siêu âm nhờ đôi tai của mình, khiến ước chừng được khoảng cách với những chướng ngại vật, mà không phải loài nào cũng có thể làm được.
Tuy chúng ta không nghe thấy bằng tai bình thường, nhưng chúng lại biết đến là loài ồn ào nhất thế giới, bởi âm thanh có thể lên tới 140 decibel. Cũng nhờ khả năng đặc biệt của của thính giác, mà dơi có thể tạo ra khoảng 190 lần kêu/ ngày. Nhạy bén tới độ có thể nhận ra âm thanh của những loài côn trùng trong những bụi cây.
Không chỉ thính giác mà thị giác của dơi cũng phát triển vô cùng tốt, đôi mắt của chúng khỏe mạnh và được đặt ngay trên đầu. Một số nghiên cứu cho rằng, việc có thị giác tốt như vậy là do chúng thường xuyên ăn hoa quả, nguồn thức ăn chủ yếu của chúng.
Những đặc tính ngủ đông và di cư
Trước giờ chỉ biết tới gấu ngủ đông, nhưng ít ai biết đến loài dơi cũng có thời gian ngủ đông kéo dài tới tận mấy tháng liền, thậm chí còn có loài ngủ đông dài hơn cả gấu. Trong quá trình đó, hơi thở của chúng chậm dần cho tới khi nhịp tim xuống khoảng 25 nhịp, giảm rất nhiều so với bình thường là 400 nhịp/ phút.
Không chỉ ngủ đông, dơi còn có tập tính di cư. Chúng thường bay hàng trăm km vào mùa đông để tìm nơi để ngủ trong vòng mấy tháng. Thông thường vào những ngày tháng 11 cuối năm, chúng sẽ di cư và di chuyển được khoảng gần 1000km trong thời gian một tháng.
Dơi là loài động vật có vú duy nhất trên thế giới có khả năng sử dụng cơ bắp để có thể tạo ra khả năng bay. Khác với những loài chim bay trên trời thường dơ cánh liên tục trong quá trình bay, thì dơi hoàn toàn có thể co gập bộ cánh của mình. Cũng nhờ cơ chế tự cung năng lượng đó mà có thể bay tới vận tốc 160km/h
Những thú vị của dơi với đời sống con người
Mặc dù ngoại hình không được đẹp nhưng chúng lại được tái hiện khá nhiều trong những cuốn tiểu thuyết, truyện tranh hay các bộ phim điện ảnh. Nhiều nơi họ còn hư cấu như một loài thú ghê rợn có hàm răng sắc nhọn, móng vuốt chuyên đi hút máu.
Tuy nhiên, theo văn hoá của người Á Đông, những hoạ tiết hình dơi lại được trang trí như một biểu tượng của sự may mắn. Trước kia còn được sử dụng nhiều trong điêu khắc, hay nghệ thuật khảm.
Những đặc điểm khá đáng sợ của dơi
Nếu xét theo kích thước, thì dơi còn được xếp vào loài động vật có số năm sống lâu năm nhất. Một số loài dơi nhỏ chỉ có kích thước khoảng 7g ở Nga đã có tuổi thọ lên tới 41 năm. Cũng vì thế, dơi có thể mắc rất nhiều loại vi rút, tuy nhiên cơ thể chúng vẫn khoẻ mạnh bình thường.
Dơi là một loài hút máu, vì chúng có 3 cơ quan để cảm thụ nhiệt nên dễ dàng tiếp cận được những mạch máu. Mặc dù đa số loài dơi đều ăn hoa quả, hoặc côn trùng nhỏ, tuy nhiên có vài loài như dơi quỷ, nếu không được hút máu trong vòng vài ngày chúng sẽ không thể tồn tại.
Một số loài dơi thì có sở thích ăn thịt, hoặc có loài còn thích bắt cá. Nhờ khả năng định vị con mồi rất tốt, nên dù là sinh vật sống trên cạn chúng vẫn có thể dễ dàng bắt được những con cá dưới mặt nước bằng khả năng đặc biệt về âm thanh và bộ vuốt sắc nhọn của mình.
Lợi ích mà dơi mang lại cho con người và tự nhiên
Dơi mặc dù nhìn có vẻ bề ngoài không được nhiều người ưa thích cho lắm, tuy nhiên nó lại là một loài đóng vai trò rất cần thiết cho hệ sinh thái. Khi dơi giúp thụ phấn cho hoa, phát tán hạt cây, phân tán các loại hạt của rất nhiều loại thực vật.
Không những thế, dơi còn giúp bảo vệ mùa màng, dơi chính là thiên địch của một số loại côn trùng trên đồng ruộng. Vì thức ăn của dơi chủ yếu là những loại côn trùng cánh cứng có tác động rất hại tới việc trồng trọt. Theo các nhà khoa học tới 75% các loài dơi sẽ ăn côn trùng vào buổi tối, và khối lượng côn trùng được chúng tiêu diệt có thể tương đương với cơ thể chúng.
Kết bài
Dơi là loài động vật có vú có số lượng rất nhiều trên thế giới, tuy nhiên do bị ảnh hưởng môi trường sống và săn bắt càng nhiều nên có nguy cơ giảm sút số lượng nghiêm trọng. Tuy dơi không được xem là một loại thân thiện được con người yêu mến, nhưng chúng lại có vai trò quan trọng trong hệ sinh thái.
